De mensenrechten in India staan vier jaar na de start van de regering van premier Modi in toenemende mate onder druk. Human Rights Watch schreef daarover: “Geweld van militante groepen tegen minderheden en critici van de regering – vaak door groepen die de regerende BJP zeggen te steunen – werd in 2017 een toenemende bedreiging. De regering faalde om deze aanvallen snel of geloofwaardig te onderzoeken, terwijl veel leiders van de BJP openlijk hindoesuprematie en ultranationalisme bepleitten, hetgeen nieuw geweld aanmoedigde. Afwijkende meningen werden antinationaal genoemd; activisten, journalisten en academici zijn daarvan het doelwit. Wetgeving rond financiering vanuit het buitenland werd gebruikt om NGO’s met kritiek op de overheid het leven zuur te maken.”

Amnesty International heeft een soortgelijke analyse en voegt daar onder meer aan toe: wijdverspreide ‘haatmisdaden’ tegen Dalits en verdrijving van Adivasi (tribale volken) uit hun woongebieden door mijnbouw en industrie. De lijst met schendingen van mensenrechten is veel langer, waaronder marteling en buitengerechtelijke executies door veiligheidstroepen.

De LIW zet zich in om deze en andere schendingen van de mensenrechten in de media en bij de politiek aan de orde te stellen. Het afgelopen jaar grepen we daarvoor de bezoeken van premier Modi aan Nederland en recent van premier Rutte aan India aan. In 2017 vroeg de LIW in een open brief aan premier Rutte een aantal kwesties aan de orde te stellen: de stille steun voor geweld van hindoe-extremisten, de bedreigde vrijheid van meningsuiting, weigering van visa aan Nederlandse NGO-medewerkers en de schending van arbeidsrechten in diverse productieketens. Over deze brief werd in Trouw en drie grote Indiase kranten (National Herald, The Wire, The Times of India) gepubliceerd. De eindverklaring van Rutte en Modi beperkte zich vooral tot de groeiende economische samenwerking tussen India en Nederland. In antwoorden op vragen van Kamerlid Voordewind liet de regering wel weten dat ze aantal zorgen van de LIW deelde en deze ook in gesprekken met premier Modi had aangekaart. Voor het recente bezoek in mei van Rutte met een grote delegatie van ministers en bedrijven aan India, heeft de LIW vooral via een Indiase krant en een radioprogramma haar zorgen geuit. Zie de websites indianet.nl en dalits.nl voor veel meer informatie.

Aanpak Stop Kinderarbeid krijgt steun op de wereldconferentie in Argentinië

Eind 2017 vond in Argentinië de wereldconferentie tegen kinderarbeid plaats. De conferentie leverde erkenning op van de aanpak van de Stop Kinderarbeid coalitie. Zo sprak de officiële verklaring over (het belang van) "gebiedsgerichte en gemeenschapsinterventies voor het 'uitroeien van kinderarbeid en dwangarbeid'" en pleit deze voor "versterking van de organisatorische capaciteit van lokale gemeenschappen bij hun inspanningen om kinderarbeid en dwangarbeid te voorkomen, op te sporen en uit te bannen; ervoor te zorgen dat relevante autoriteiten op de hoogte zijn van deze inspanningen en deze op grote schaal te repliceren". Dit is een welkome bevestiging van de rol die lokale organisaties kunnen spelen bij het inspireren en betrekken van lokale en nationale overheden bij het uitbannen van kinderarbeid. De Nederlandse regering, werkgevers en vakbonden maakten dit concreet door steun aan kinderarbeidvrije zones te beloven.

Effectieve actie tegen moderne slavernij jonge textielarbeidsters Zuid-India

De afgelopen drie jaar heeft de LIW zich samen met Sympany⁺ en drie Indiase partnerorganisaties ingezet om moderne slavernij in de Zuid-Indiase kledingindustrie aan te pakken.

In de vorige India Actief (juni 2017) informeerden we u over de moderne slavernij van vooral meisjes en jonge vrouwen in 90% van de duizenden spinnerijen in de deelstaat Tamil Nadu en wat we daar samen met partnerorganisaties aan doen. Nu worden meer resultaten zichtbaar. Zo maakte de organisatie READ in 26 dorpen ruim 10.000 meisjes en vrouwen bewust van de negatieve gevolgen van het – met valse beloftes – ronselen voor gedwongen arbeid in spinnerijen. Zij wisten samen met de lokale overheid te voorkomen dat veel meisjes in die val trapten. READ organiseert beroepstrainingen voor tieners en zorgt er voor dat jonge slachtoffers van moderne slavernij weer terug naar school kunnen. Het aantal meisjes dat in moderne slavernij werkt verminderde in de 26 dorpen volgens een medewerker van de overheid met 70%!

De organisatie SAVE runt een succesvolle hulplijn en helpt op basis van Indiase wetgeving bij het opzetten en trainen van comités in spinnerijen en kledingfabrieken die klachten van arbeiders oplossen. Vier Nederlandse bedrijven die deelnemen aan het kledingconvenant gaan nu ook samen met SAVE, READ en de LIW aan de slag om de situatie te verbeteren, waarvoor de aanpak van de ‘klachtencomités’ model staat. Daarnaast is de LIW met grote kledingmerken als C&A, H&M en Primark in gesprek om in Zuid-India meer te doen tegen vormen van moderne slavernij.

Ver van huis: bedrog en isolement van jonge kledingarbeidsters in Bangalore

In januari 2018 publiceerde de LIW het rapport Labour without Liberty over jonge migrantenarbeid(st)ers in Bangalore’s kledingfabrieken. De stad telt 1200 kledingfabrieken met een half miljoen arbeiders, waarvan 80% vrouw. Circa 20.000 van hen zijn jonge vrouwen afkomstig uit Noord-India, meestal uit lage sociale klassen en kasten. Hen wordt een gratis plek in een hostel, een goed salaris en goede arbeidsomstandigheden beloofd. Aangekomen in Bangalore blijkt vaak het tegendeel. Voor het gebruik van het (overvolle) hostel wordt hun salaris gekort en alleen op zondag mogen ze het hostel een paar uur onder begeleiding verlaten. Als ze de hoge productiedoelen niet halen worden ze uitgescholden door hun ploegbaas in een voor hen vreemde taal. Vergeleken met arbeiders uit Bangalore verdienen ze minder en krijgen ze moeilijker juridische hulp. Hun isolement belet hen meestal lid te worden van een vakbond.

Het rapport is een oproep aan kledingmerken als C&A, H&M, Tommy Hilfiger en GAP om deze misstanden bij hun leveranciers in Bangalore aan te pakken. Een aantal bedrijven reageerde op het rapport, erkende soms de problemen en beloofde verbetering. C&A, H&M en GAP werken onder meer aan nieuwe richtlijnen voor de leefomstandigheden van migranten. Ook willen zij seksuele intimidatie in fabrieken bestrijden. De uitvoering van alle plannen gaat nog traag, maar de LIW en haar partners in Bangalore blijven dit aankaarten. Om de arbeidsomstandigheden van jonge migrantenvrouwen te verbeteren ondersteunt de LIW ook het werk van de vrouwenvakbond Garment Labour Union (GLU). GLU heeft een vakbondshuis opgericht waar in hun eigen taal arbeidsrechtentrainingen worden gegeven aan migrantenarbeiders. Verder verlenen ze juridische en psychosociale hulp, bijvoorbeeld als er sprake is van seksuele intimidatie op de werkvloer of niet uitbetaald loon. Het ledental van de vakbond nam de afgelopen jaren toe van 1660 in 2015 tot 3875 in mei 2018, waaronder zo’n 400 migrantenarbeiders uit Noord-India.

Door de rapporten van de LIW, de gesprekken en politieke druk gecombineerd met de activiteiten van SAVE en READ, wordt moderne slavernij nu minder gepraktiseerd dan vroeger.

Aanpak moderne slavernij bij productie tegels en aanrechtbladen nu op gang

In augustus 2017 publiceerden de LIW en Stop Kinderarbeid een nieuw rapport over misstanden in Zuid-Indiase granietgroeven: Dark Sites of Granite – Modern Slavery, child labour and unsafe work in Indian granite quarries. What should companies do? Het onderzoek toont aan dat moderne slavernij, lage lonen en gevaarlijke en ongezonde werkomstandigheden veelvuldig voorkomen in Zuid-Indiase granietgroeves.

Ook kinderarbeid is in sommige onderzochte groeves aangetroffen, vooral bij de reststeenverwerking. Het onderzoek richtte zich op de deelstaten Andhra Pradesh, Telangana en Karnataka. Graniet uit de onderzochte groeves, voor onder meer wand- en vloertegels, grafstenen en aanrechtbladen, wordt onder meer geïmporteerd door Europese en Amerikaanse bedrijven. 50% van de wereldwijde export van ruwe graniet komt uit India.

Het rapport leidde tot veel publiciteit, waaronder de voorpagina van Trouw en artikelen in Indiase, Duitse en Engelse kranten. Europarlementariërs (1,2) stelden vragen aan de Europese Commissie en in oktober 2017 beantwoordde de voormalige Minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking vragen van Kamerleden van SP, ChristenUnie, PvdA, GroenLinks en 50PLUS. De Minister erkende de misstanden genoemd in het rapport van de LIW en benadrukte in haar antwoorden dat een oplossing gezocht wordt in een gezamenlijk convenant van bedrijven, brancheorganisaties, overheid, vakbonden en NGO’s. De LIW is vanaf het begin betrokken bij de onderhandelingen over dit convenant. Dit moet leiden tot het verbeteren van arbeidsrechten bij de steengroeves waar natuursteenbedrijven hun stenen vandaan halen. De onderhandelingen zijn in een afrondende fase.

Een journalist van De Utrechtse Internet Courant schreef een lang artikel over de herkomst van de half miljoen graniettegels die op het nieuw in te richten Vredenburgplein in Utrecht zullen liggen. Hiervoor interviewde hij de LIW. Hij schrijft: “Het granietsteen komt onder meer uit India – vorig jaar werd echter bekend dat er in dat land een hoop misstanden in de granietsector zijn, zoals kinderarbeid, onveilige werkomstandigheden en milieuschade. Krijgt het Vredenburgplein wel schone stenen?” De LIW heeft met de betrokken projectmanager van de gemeente Utrecht gesproken over de risico’s bij het inkopen van graniet uit India en hoe de gemeente bedrijven kan selecteren die aan ‘eerlijk graniet’ werken.

Werken aan Child Labour Free Zone met steenverwerkingsbedrijf Arte

Arte, een Nederlands steenverwerkingsbedrijf uit Helmond, werkt sinds 2017 met de LIW en de lokale NGO MV Foundation aan een kinderarbeidvrije zone in de deelstaat Andhra Pradesh waar Arte zijn graniet vandaan haalt. Het project wordt deels bekostigd uit het Fonds Bestrijding Kinderarbeid beheerd door de RVO. Het doel is om alle kinderen uit het gebied bestaande uit 8 dorpen naar school te brengen. De eerste ‘nulmeting’ in de dorpen laat zien dat 241 van de 1739 16-18 jarigen niet naar school gaan. Daarnaast is er nog een groep kinderen die tijdens de oogstperiodes van onder andere katoen en chilipepers op het land moeten werken en ook van school blijven. Onder meer migrantenkinderen tussen de 15-18 werken in de steengroeves en verwerkingsfabrieken. Dit werk is volgens de Indiase wet verboden voor kinderen onder de 18. De hele gemeenschap, inclusief ouders, jongeren, leerkrachten, de lokale overheid én de eigenaren van de groeves, wordt betrokken bij de uitvoering van de plannen. Arte gaat, samen met zijn leverancier, de eigenaren van groeves en fabrieken motiveren om geen kinderen in dienst te nemen.

Kinderen in de vergeten link van de textielketen

Begin dit jaar is een nieuw project gestart dat de keten van resttextiel in kaart brengt en moet leiden tot een kinderarbeidvrije zone in Panipat in de Indiase deelstaat Haryana. Panipat is de wereldhoofstad van resttextiel. Deze textielresten die ook niet meer als kleding op de tweehandsmarkt verkocht kunnen worden, komen uit de hele wereld – waaronder Nederland – in Panipat terecht. Daar worden ze gesorteerd, in stukken gesneden en vervezeld. Er worden bijvoorbeeld dekens van gemaakt. De sociaal ondernemer Sympany⁺ en de LIW doen samen met andere organisaties onderzoek naar de keten van resttextiel vanaf het moment van inzameling tot aan de verkoop van het verwerkte resttextiel.

Uit een eerste onderzoek ter plekke uitgevoerd door twee lokale organisaties (HPPI en MV Foundation) blijkt dat de arbeidsomstandigheden in de fabrieken erg slecht zijn. In de bedrijfstak werken met name migrantenvrouwen en veel kinderen. De arbeidsmigranten zijn veelal Dalits ofwel ‘kastelozen’, de ‘laagste’ groep in het Indiase kastensysteem. Van de 4.142 kinderen in het eerste onderzoek gaan er 327 niet naar school en zijn 244 zogeheten ‘drop-outs’. Zowel eigenaren van fabrieken, de lokale overheid, ouders van kinderen als leraren zullen intensief bij het project worden betrokken.